هزينه يابي بر مبناي فعاليت « ABC » چيست ؟

PowerPoint activity based budgeting

روش هزينه يابي بر مبناي فعاليت ، سيستم طرح ريزي هزينه ها با تاکيد بر فرايند مستمر بهسازي است . در اين روش ، شناسايي فعاليت هاي ارزشمند از يک سو و شناسايي فعاليت هاي بي ارزش از سوي ديگر ، تشويق مي شود . و براي حذف فعاليت هاي بي ارزش کوشش بعمل مي آيد . به بيان ديگر روش هزينه يابي بر مبناي فعاليت را ميتوان براي شناسايي و حذف فعاليت هايي به کار برد که هزينه محصول را بالا مي برند بدون آنکه ارزش افزوده اي براي محصول ايجاد کنند . هزينه اضافه شده و بدون ارزش ، هزينه آن گروه از فعاليت هايي است که مي توان آنرا حذف کرد بدون اينکه کاهشي در کيفيت محصول و عملکرد يا ارزش آن رخ دهد . بدين ترتيب ، بکار گيري روش هزينه يابي بر مبتني فعاليت ميتواند به کاهش هزينه ها از طريق حذف فعاليت هاي اضافي و غير سودمند و يافتن راههاي جديد و اقتصادي براي انجام فعاليت هاي با ارزش و اثر بخش بيانجامد . کاهش در هزينه ها نيازمند تشريک مساعـي مديران ، کارکنان توليد و فروش ، حسابداران ، مهندسان و ساير دست اندر کاران مربوط ، به منظور بررسي کامل و شناخت فعاليت هايي است که يک محصول مصرف مي کند .

سيستم هزينه يابي بر مبناي فعاليت ، از لحاظ مفهومي رديابي هزينه هاي مستقيم ، نظير مواد مستقيم و دستمزد مستقيم را بهبود نمي بخشد ، بلکه دقت در تخصيص هزينه هاي غير مستقيم ، يعني هزينه هاي سربار را که مستقيماً قابل رديــابي با محصول نيست اما قـــابل رديابي با فعاليت ها است ، را افــزايش مي دهد . بدين ترتيب ، روش هزينه يابي مبتني بر فعاليت باعث شده است که حسابداران صنعتي بسياري از هزينه ها را که تاکنون غير قابل رديابي مي دانستند ، اکنون قابل رديابي با فعاليتها بدانند .
برخلاف هزينه مواد مستقيم و دستمزد مستقيم ، که مي توان آنها را مستقيما ً با يک محصول رديابي کرد ، هزينه هاي سربار يا هزينه هاي غير مستقيم ، قابل رديابي با يک محصول نيستند و بايد به محصولها تخصيص داده شوند . از طرفي ، تخصيص هزينه به هر شکل و ترتيب که انجام گيرد ، تا حدودي اختياري است . اما واقعيت اينست که در پاره اي اوقات ، درجه اختياري بودن تخصيص هزينه ها چنان زياد است که اتکا به نتايج به دست آمده ممکن است باعث گمراهي و تصميمگيري نابجا شود . بکارگيري روش هزينه يابي مبتني بر فعاليت ، دقت در تخصيص هزينه ها و قابليت اتکاي نتايج به دست آمده را به منظور قضاوت و تصميمگيري ، افزايش مي دهد .

نحوه عمل سيستم سنتي هزينه يابي بر مبناي حجم

در سيستم سنتي هزينه يابي بر مبناي حجم ، بهاي تمام شده هر محصول عبارت است از مجموع هزينه هاي مواد مستقيم ، کار مستقيم و سربار ساخت تخصيص يافته . هزينه سربار ساخت نيز با استفاده از نرخ سربار از پيش تعيين شده و مبنايي نظير ساعت هاي کار مستقيم محاسبه و تخصيص مي يابد . براي محاسبه نرخ سربار ، جمع سربار ساخت بودجه شده بر جمع ساعت هاي کار مستقيم بودجه شده ( يا هر مبناي ديگر نظير ساعت هاي کار ماشين ) تقسيم مي شود .
در آن دسته از واحد هاي انتفاعي که قيمت محصولات خود را بر اساس افزودن درصدي به جمع بهاي تمام شده تعيين مي کنند ، پيروي از سيستم سنتي هزينه يابي مي تواند موجب بروز مشکلاتي از لحاظ توان جلب مشتريان و رقابت در بازارهاي عمده بشود . زيرا بهاي تمام شده اي که در اين سيستم محاسبه مي شود لزوماً معرف هزينه منابعي که در فعاليت هاي مربوط به توليد محصول مورد نظر مصرف شده نمي باشد .

نحوه عمل سيستم هزينه يابي بر مبناي فعاليت

روشهاي بکار گرفته شده در اين سيستم ، دو مرحله اي است که منتج به تخصيص هزينه سربار به محصولات يا خدمات توليدي مي شود . در مرحله اول ، فعاليت هاي عمده شناسايي و به تناسب منابعي که در هر فعاليت مصرف مي شود ، هزينه سربار ساخت به آن فعاليت ها تخصيص مي يابد . سربار ساخت تخصيص يافته به هر فعاليت با عنوان ( هزينه انباشته فعاليت ) شناسايي مي شود .
پس از تخصيص سربـار ساخت به هزينه انباشته فعــاليت ها در مرحلـه اول ، ( محـرک هاي هزينــه ) مناسب و مربوط به هر يک از فعاليت ها تشخيص داده مي شوند . سپس ، در مرحله دوم ، هزينه سربار ساخت مربوط به هر يک از فعاليت ها به نسبت مقدار مصرف محرک هاي هزينه در هر يک از خطوط توليد به اين خطــوط تخصيص داده مي شود .

لازم به يادآوري است که در سيستم ABC ، هزينه مواد مستقيم و کار مستقيم تخصيص يافته به هر يک از محصولات عيناً مشابه سيستم سنتي تخصيص بر مبناي حجم است اما تفاوت کلي در تخصيص سربار ساخت به هر يک از محصولات است که سيستم ABC را از سيستم سنتي متمايز مي سازد .
سيستم هزينه يابي بر مبناي فعاليت يکي از سيستم هاي نوين هزينه يابي محصول است و اين سيستم جانشين هزينه يابي سفارش کار يا روش مرحله اي نيست ، بلکه مي تواند همراه با آنها به کار گرفته شود تا اطلاعات دقيقتري را در خصوص هزينه ها و در نهايت تصميمگيري هاي اقتصادي مديريت فراهم سازد .
يکي از ويژگي هاي ABC که آنرا از سيستم هاي سنتي متمايز مي سازد ، اينست که به پديده هاي نوين توليد و اثرات تکنولوژي حاکم بر صنايع امروز توجه مي کند و در حد امکان اين اثرات را به طور کمي جذب محصولات يا خدمات مي کند . پيدايش فرايند خودکار ، ماشينهاي الکترونيکي ، آدمواره ها و بطور کلي تکنولوژي پيشرفته توليد ، ساختار هزينه هاي محصول را به شدت تغيير داده است .
هنگامي که سازماني از تکنولوژي پيشرفته بيشتر استفاده مي کند ، هزينه هاي تکنولوژي آن افزايش قابل ملاحظه اي مي يابد ، اما در عوض هزينه هاي کار مستقيم به شدت کاهش پيدا مي کند ، و چنانچه از تفکر جديد مديريت موجودي کالا نظير سيستم « به موقع » هم استفاده بعمل آيد ، هزينه هاي نگهداري موجودي کالا هم به شدت کم مي شود و حتي هزينه هاي مصرف مواد اوليه مستقيم هم پايين مي رود . نتيجه اين وضعيت آن شده است که در حال حاضر اهميت سربار در واحد هاي صنعتي فزوني يافته است و درصد سهم سربار از کل هزينه هاي توليد نيز افزايش چشمگيري را در مقابل سهم کارگر مستقيم نشان ميدهد .

سيستم ABC فلسفه نوين مديران را نيز بطور کمي در هزينه يابي محصول منظور مي کند . فلسفه نوين مديران ، جلب رضايت مشتريان و رقابت با ساير شرکتها در سطح بين المللي است . به منظور دسترسي به اين موارد حداقل به دو عامل بايستي توجه داشت : 1) افزايش کيفيت محصول 2) توليدات انعطاف پذير به نحوي که منطبق با سليقه هاي گوناگون و متنوع مشتريان باشد . بنابراين سيستم ABC ، علاوه بر هزينه هاي مواد اوليه مستقيم ، کار مستقيم و سربار کارخانه ، هزينه هاي گوناگون مربوط به تکنولوژي ، کنترل کيفيت محصول و هزينه هاي مربوط به توليدات انعطاف پذير را نيز در بر مي گيرد . و در جريانهاي توليدي پيچيده و غير معمول هم کاربرد دارد .
جدول شماره 1 تفاوت هاي عمده روش ABC را با ساير روشهاي هزينه يابي سنتي ( بعنوان مثال هزينه يابي سفارش کار يا مرحله اي با استفاده از نرخ سربار يکپارچه ، يا نرخ سربار از قبل تعيين شده بر اساس هزينه کار مستقيم يا ساعات کار ماشين ) نشان ميدهد .

کوتاه سخن اينکه ، سيستم هاي سنتي هزينه يابي به اين دليل که نمي توانند هزينه هاي سربار فعاليت هاي نامرتبط با حجم را رديابي کنند و اين موضوع مانع از کوششهاي لازم براي کاهش هزينه ها شده است ، مورد ترديد واقع شده است . از طرف ديگر حذف تخصيصهاي تحريف شده هزينه ها با استفاده از سيستم هزينه يابي مبتني بر فعاليت ، کيفيت اطلاعات را بهبود مي بخشد و مديريت را در انجام ارزيابي هاي بهتر از سودآوري کمک ميکند . بنابر اين شرکتهايي که هزينه سربار بالا دارند ، محصولات متنوع با ويژگي هاي گوناگون توليد مي کنند و توليد محصولات آنها پيچيدگي هاي خاص دارد ، به احتمال زياد از بکارگيري سيستم هزينه يابي مبتني بر فعاليت بيش از سايرين بهره مند مي شوند.

پست شد در : دسته‌بندی نشده

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *